کد مطلب:47955 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا قرآن دربارة داستان يا رمان به چيزي اشاره كرده است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ آيه و سورهاي آن را ذكر كنيد.

پرسشگر محترم! به چند نكته توجه فرماييد:

1. در قرآن كريم به داستانهاي مختلفي اشاره شده و خداوند متعال سرگذشت برخي از پيامبران و اقوام مختلف را نقل كرده است; ولي هدف اصلي از نزول قرآن كريم هدايت، راهنمايي، تعليم و تربيت بشر به سوي كمال است و نقل داستانها و سرگذشتهاي مختلف نيز در همين راستا ميباشد.

در قرآن مجيد به جز موارد اندك كه سرگذشت فرد يا قومي به طور تقريباً مفصل و كامل ذكر شده مثل داستان حضرت يوسف و موسي و قوم بني اسرائيل و...، در ساير موارد، قصههاي قرآني تنها گوشه يا گوشههايي از كل يك سرگذشت را روشن ميسازد... و آن چه را كه ميتواند حاصل پيام دين و در بردارندة يك موعظه، هدايت، عبرت و ارشاد باشد، بيان ميكند و در نقل يك واقعه هم آن چه كه بيشتر به اين هدف كمك كرده و از برجستگي خاصي برخوردار است، مطرح ميشود.( ر.ك: هنر در قلمرو مكتب، جواد محدثي، ص 239، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، حوزه علميه، قم. )

2. قرآن كريم با نقل داستان و سرگذشت افراد و اقوام مختلف به دنبال اهداف هدايتي و تربيتي عميقي است كه برخي از آن اهداف عبارتند از:

الف ـ عبرتگيري; شايد مهمترين هدف در ميان قصص و داستانهاي گذشتگان عبرت و درسگيري براي آيندگان است; لَقَد كانَ في قَصَصِهِم عِبرَةٌ لاِ ُولِي الاَلبـَبِ; (يوسف،111) در سرگذشت آنها درس عبرتي براي صاحبان انديشه بود... اِنَّ في ذَلِكَ لَعِبرَةً لِمَن يَخشيَ; (نازعات،26) در اين ]داستان حضرت موسي و فرعون و عاقبت آن[ عبرتي است براي كسي كه ]از خدا[ بترسد.

ب ـ گسترش قدرت تفكر; فَاقصُصِ القَصَصَ لَعَلَّهُم يَتَفَكَّرون; (اعراف،176)... اين داستان ها را ]براي آنها[ بازگو كن، شايد بينديشند ]و بيدار شوند[!

ج ـ تثبيت و دلگرمي پيامبر اسلام; قرآن كريم ميفرمايد: وقالَ الَّذينَ كَفَروا لَولا نُزِّلَ عَلَيهِ القُرءانُ جُملَةً واحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ ورَتَّلنـَهُ تَرتيلا; (فرقان،32)... چرا قرآن يك جا بر او نازل نميشود؟! اين به خاطر آن است كه قلب تو را به وسيلة آن محكم داريم، و ]از اين رو[ آن را به تدريج بر تو خوانديم. در جايي ديگر ميفرمايد: وكُلاًّنَقُصُّ عَلَيكَ مِن اَنبأِ الرُّسُلِ ما نُثَبِّتُ بِهِ فُؤادَكَ وجأَكَ في هـَذِهِ الحَقُّ ومَوعِظَةٌ وذِكريَ لِلمُؤمِنين; (هود،120) و هر يك از سرگذشتهاي پيامبران ]خود[ را كه بر تو حكايت ميكنيم چيزي است كه دلت را بدان استوار ميگردانيم و در اين ها حقيقت براي تو آمده و براي مؤمنان اندرز و تذكري است.

د ـ بيان خبرهاي غيبي; يكي از ابعاد اعجاز قرآن كريم اشتمال آن بر اخبار غيبي است; قرآن كريم بعد از آن كه ماجراي حضرت نوحغ را ذكر ميكند، ميفرمايد: تِلكَ مِن اَنبأِ الغَيبِ نوحيها اِلَيكَ ما كُنتَ تَعلَمُها اَنتَ ولا قَومُكَ مِن قَبلِ هـَذا فَاصبِر اِنَّ العـَقِبَةَ لِلمُتَّقين; (هود،49) اين ها از خبرهاي غيب است كه به تو ]اي پيامبر[ وحي ميكنيم، نه تو، و نه قومت، اين ها را پيش از اين نميدانستيد! بنابراين، صبر و استقامت كن، كه عاقبت از آن پرهيزگاران است.

'ûـآشنايي با سيره انبيا و پيامبران; (انبيا، 25; زخرف، 28)

و ـ آشنايي با قوانين و سنن ثابت الهي; (احزاب، 62; انبيا، 105; رعد، 11)

ز ـ ارايه دعوت ديني; (انبيا، 92; نوح، 2 ـ 20)

ح ـ بيان قدرت الهي; (انفال، 17; فجر، 6 ـ 13) و...

رمان و داستانهاي تخيلي و افسانهاي در قرآن نيامده است يك رمان ممكن است گاهي آثار تخريبي و منحرف كنندهاي نيز داشته باشد كه قرآن كريم از رمان و داستانهاي تخيلي و افسانهاي به دور است.( براي آگاهي بيشتر ر.ك: قصه و نكات تربيتي آن در قرآن، سيد سعيد مهدوي، انتشارات بوستان كتاب، دفتر تبليغات اسلامي، حوزه علميه قم. )